Shahu dhe matematika - KAMPIONATI INDIVIDUAL EVROPIAN 2016

Aller au contenu

Menu principal :

Shahu dhe matematika

Shkrime nga Mulaim Shehu
SHAHU DHE MATEMATIKA

Para se të flasim lidhur me ngjashmërinë e shahut me matematikën, do t’i theksojmë këto tri definicione të kampionëve botëror, të cilët këtë lojë të lashtë e konsiderojnë edhe shkencë! !
"Shahu është diçka më shumë se loja. Ai është një garë intelektuale, në të cilën mbizotëron frymëzimi artistik dhe shumë elemente të shkencës"(Kapablanka)
"Shahu në vend të parë është lojë. Por meqë njerëzit e luajnë shekuj me radhë në mënyrë entuziaste, atëherë shahu merr formën e artit, si dhe disa elemente të shkencës" ((M.Botviniku) "Shahu sipas formes është lojë, sipas përmbajtjes është art, kurse sipas kuptueshmërisë së vështirë të tij është shkencë" (T.Petrosjan) Shahu dhe matematika gërshetohen në mes veti në shumë aspekte. Forma e të menduarit tek matematikanti dhe shahisti është shumë e ngjashme, ndërsa kapacitetet matematikore shpeshherë konsiderohen kapacitete shahistike. Njohës të matematikës kanë qenë shahistët e mirënjohur : A. Andersen, Em. Lasker, Reti, M. Eve, M. Botvonik, Keresi dhe shatranxhistët në Arabi.
Megjithatë, forma e të menduarit ndërmjet shahut dhe matematikës kanë edhe dallimin e tyre, sepse matematika kërkon përpikëri të madhe, ndërsa shahu kërkon përpikëri të përafërt. .Fusha, figurat dhe loja e shahut shpeshherë përdoren për ilustrimin e detyrave dhe nocioneve matematikore. Shembujt dhe termat shahistike i hasim në literaturat e kibernetikës, teorisë së lojërave, llogaritjeve, teorisë së numrave dhe në zhvillimin e programit të metodës bashkëkohore. Sidomos me të madhe përdoren terminologjitë shahistike në teorinë e grafikonit. Në lëmin e matematikës më interesante është aspekti i grafikonit të kalit. Në teorinë e grafikonit është e njohur detyra e Hamiltonit, zgjidhja e të cilit realizohet sipas lëvizjes së kalit në fushën e shahut. Detyrat matematikore në fushën e shahut kanë qenë tema interesane për matematikanët e njohur, disa prej të cilëve janë të njohur që nga shekulli XIX–të. Kështu para se gjithash shtrohet pyetja sa mbretër mund të vendosen në fushën e shahut, por që të mos sulmojnë njëri-tjetrin maksimal i mbretërve që mund të vendosen në fushën e shahut, por të mos ndeshen njëri me tjetrin është 16, kurse numri i pozicioneve .përfshin 79. Numri maksimal i mbretëreshave që mund të vendosen në fushën e shahut, por të mos ndeshen njëra me tjetrën është 8, ndërsa numri i pozicioneve është 4.860.
Numri maksimal i kalave që mund të vendosen në fushën e shahut, por të mos ndeshen njëra me tjetrën është 8, kurse numri i pozicioneve është 40.320.
Numri maksimal i filave që mund të vendosen në fushën e shahut, por të mos ndeshen njëri me tjetrin është 14, ndërsa numri i pozicioneve është 256.
Numri maksimal i kuajve që mund të vendosen në fushën e shahut, por të mos ndeshen njëri me tjetri është (32), kurse numri.i..pozicioneve është.(2).

Detyra e lëvizjes së kalit në fushën e shahut.
Duhet vendosur kalin në një katror të fushës së shahut, më pastaj me lëvizjet e tij të shkojë nëpër 64 katrorë duke mos shkelur dy herë në të njëjtin katror. Ja një zgjidhje nga dorëshkrimi arab, të cilët e zbulojnë në shekullit XIV-të, meqë ata ishin njohës të mirë të matematikës.
K(ali) e5-f3-g5-h7-f8-e6-g7-e8-d6-e4-c3 d5-b4-a2-c1-b3-a1-c2-a3-b1-d2-c4-a5-b7-d8-c6-d4-b5-a7-c8-b6-a8-c7-a6-b8-d7-c5-a4-b2-d1-f2-h1-g3-e2-g1-h3-f4-h5-f6-g8-e7-f5-h4-g6-h8-f7-h6-g4-h2-f1-e3-g2-e1-d3

 
Retourner au contenu | Retourner au menu